OYLA: Желтоқсан 2021

12[76]

Болашақтың энергиясы?

Атом қаншалықты кішкентай? Грейпфрут пен қара қарақат жидегін алайық. Егер грейпфруттың әр атомы қарақат секілді болса, грейпфруттың өз көлемі Жермен теңеседі. Сонда атом ядросы қаншалықты кішкентай? Егер қарақатты жай ғана кесе салса, оны көре алмайсың. Көру үшін жидекті футбол алаңындай мөлшерге ұлғайту қажет. Осы кезде ядро ойыншық шыны шар секілді көлемде болады. Ондағы трибунаның ең жоғарғы жағында мөлшері моншақтай ғана ұсақ электрондар орналасады. Микроәлемде тұтас мегаполиске жарық пен жылу сыйлайтын процестің жүріп жатқанын елестетудің өзі қиын.

Онлайн-төлемдер кезінде ақшаны қалай сақтаймыз?

Қазіргі қарқынды цифрландыру заманында әлем біртіндеп онлайн-төлемге көшті: біздер көбіне банктердің мобильді қосымшаларын пайдаланып, тауарлар немесе көрсетілетін қызметтер үшін онлайн-төлемдер жасайтын болдық. Бұл жылдам әрі қолайлы, алайда оның да өзіне тән кейбір тәуекелдері бар. Осы тақырыпты бүгінгі мақаламызда сөз қыламыз.

Цифрлық із біз туралы не айтады?

Кейде ертегілердегі кейіпкер беймәлім бағдармен жүргенде, адасып кетпеу үшін артына дақыл тастап отырады. Ал қайтарда, өкінішке орай, дақылдарды құстар теріп жеп қойған болып шығады. Сол дақылдарды құстар жеген жоқ, қандай да бір сиқыршыға апарып берді деп елестетіп көріңіздерші. Ал ол дәндердің әрқайсысын сараптап, енді кейіпкеріміз туралы бәрін біледі: қайдан келе жатыр, қалай киінген, жол дорбасына не салған, қайда жол тартып барады және жолай қандай ерлік немесе ақымақтық жасап барады. Осындай ақпараттардың негізінде сиқыршы бұл сапардың мақсаты не екенін, оның немен аяқталатынын және кейіпкерімізді алда тағы қандай оқиғалардың күтіп тұрғанын болжайды. Мінез-құлық интернеті шамамен осыған ұқсас жұмыс істейді. Құстардың орнында — сіздердің девайс, сиқыршы орнында — компьютерлік алгоритмдер.

Жабайы табиғатта жануарларды қалай санайды?

Әдетте Уикипедиядағы қандай да бір жануар туралы мақаладан олардың саны туралы да ақпаратты кездестіруге болады. Алайда ғалымдар оны қалай алады? Біздердің таңданысымызға қарай, жануарларды есептеу — үлкен жасампаздықты қажет ететін шығармашылық міндет. Пингвиндерді, қасқырлар мен жабайы қаздарды есептеу — бірдей жұмыс емес. Неге екенін түсініп көрейік.